Ο πληθυσμός της Ιταλίας είναι περίπου 60 εκατομμύρια, παρά το γεγονός ότι έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων στην Ευρώπη και το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ γεννήσεων και θανάτων. Ο πληθυσμός γερνά, με διάμεση ηλικία τα σαράντα πέντε. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι το ποσοστό γεννήσεων θα μειωθεί κατά 7 εκατομμύρια τα επόμενα πενήντα χρόνια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του 2017 από την εθνική στατιστική υπηρεσία Istat.
Οι αλλαγές στον πληθυσμό οφείλονται σε τρεις παράγοντες. χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων, μεγαλύτερη μετανάστευση και μακροβιότερο πληθυσμό. Η Ιταλία έχει πλέον έναν από τους παλαιότερους πληθυσμούς στην Ευρώπη, δεύτερη μόνο μετά τη Γερμανία, και το επίπεδο του πληθυσμού έχει ενισχυθεί από τη μετανάστευση. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 4,9 εκατομμύρια αλλοδαποί έχουν πλέον ιταλική υπηκοότητα.
Ένας λόγος για αυτό είναι οι μικρότερες οικογένειες καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες αναζητούν τη δική τους καριέρα, παρόλο που οι γυναίκες εξακολουθούν να αποτελούν μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό του επαγγελματικού και τεχνικού εργατικού δυναμικού. Ενώ το 88 τοις εκατό όλων των Ιταλών γυναικών έχουν ένα παιδί, περισσότερες από τις μισές αποφασίζουν να μην κάνουν άλλο. Είναι ενδιαφέρον ότι το προσδόκιμο ζωής των Ιταλών γυναικών διπλασιάστηκε σε πενήντα χρόνια σε μέσο όρο ηλικίας τα ογδόντα δύο.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ, περίπου 300.000 εργαζόμενοι μετανάστες ετησίως θα χρειαστούν για να διατηρήσουν το εργατικό δυναμικό της Ιταλίας. Υπήρξε ένα σταθερό ρεύμα μεταναστών από τη Βόρεια Αφρική και την Άπω Ανατολή, αλλά η πλειοψηφία προέρχεται πλέον από την κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη. Αν και η Ιταλία έχει κάνει κάποιες προσπάθειες να περιορίσει τη μετανάστευση, αυτοί οι ξένοι εργαζόμενοι θεωρούνται επίσης ως «χρήσιμοι εισβολείς». Για δεκαετίες, η Ιταλία ήταν μια χώρα μετανάστευσης (κυρίως στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αμερική, και αργότερα στην Αυστραλία). Η παρουσία μεταναστών στις πόλεις της Ιταλίας είναι ένα σχετικά νέο φαινόμενο και πολλοί Ιταλοί εξακολουθούν να συμβιβάζονται με αυτό.
Ένα σημαντικό ζήτημα στην πρόσφατη ιταλική πολιτική ήταν η εισροή προσφύγων, ιδιαίτερα από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Οι ιστορίες προσφύγων που διασχίζουν τη Μεσόγειο σε γήρανση σωρών σκαφών, που διακινούνται από εγκληματίες, συχνά εγκαταλείπονται και αφήνονται να παρασυρθούν προς τις ιταλικές ακτές, ίσως για να διασωθούν από την ιταλική ακτοφυλακή, ήταν μία από τις επαναλαμβανόμενες τραγωδίες στις διεθνείς ειδήσεις το 2014–15 και μία που ο ανεπαρκώς ανεφοδιασμένος μεσογειακός στόλος της ΕΕ δεν μπόρεσε να επιλύσει επιτυχώς.
Το ιταλικό ναυτικό δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε πλέον να προμηθεύσει τις επιχειρήσεις διάσωσης στο επίπεδο που απαιτείται και στο τέλος του 2014 οι υποστηρικτές της ΕΕ ανακοίνωσαν επίσης περικοπές στην υποστήριξή τους.
Παρ ‘όλα αυτά, το ιταλικό ναυτικό, με τη βοήθεια φιλανθρωπικών πλοίων, συνέχισε να διατηρεί το “mare sicuro” (ασφαλή θάλασσα) διασώζοντας μετανάστες, ιδιαίτερα εκείνους που ξεκινούν στη Λιβύη, αλλά το πρόβλημα είναι ότι ακόμη και όταν διασώζονται τα ιταλικά λιμάνια είναι υπερφορτωμένα και όλο και πιο ανίκανοι να φιλοξενήσουν πρόσφυγες.